|
|
Opkomst en ondergang van Hobby Club Utrecht
|
|
In de jaren 50 ontstonden in heel Nederland Hobby Clubs. De eerste werd opgericht
in de zomer van 1948 in Drachten. Ja, in Drachten waar ik als oud Utrechternaar sinds 1985 woon. Binnen een jaar tijd volgden
meer dan 70 clubs door het hele land. In dit artikel zal ik een beeld geven over het ontstaan van de Hobby Club Utrecht.
De Hobby
Club in Utrecht werd op 15 september 1949 opgericht. Zij vonden een onderkomen in een grachtenkelder aan de Oudegracht.
Eerst even onder het Rembrandt theater, later onder de Cinema bioscoop.
Afbeelding 1 |
|
Het ontstaan van Hobby Clubs kwam voort uit het boek "De jongens van de Hobby Club"
geschreven door Leonard de Vries in 1943. Dit schitterend geïllustreerde
boek werd in 1947 uitgegeven door de Bezige Bij. Het beschreef een wereld
waarin de jeugd het voor het zeggen zou hebben.'Samen met anderen met hoofd
en hand bouwen aan een betere toekomst en een gelukkiger samenleving', was het motto van de schrijver. De Hobby Clubs waren jeugdverenigingen waar jongens en
meisjes zich konden uitleven op technisch en cultureel gebied. Men kon er knutselen met radio's, geluidsopnamen maken, scheikundeproeven doen, fotograferen, filmen, toneelspelen,
schilderen, timmeren, modelbouwen, handwerken, enz.
Afbeelding 2 |
|
Toen ik de Hobby Club in Utrecht ontdekte was ik 11 jaar. Ik
wilde hier wel lid van worden want ik had intussen al heel wat radio's en versterkers in elkaar gezet en ik maakte leuke foto's.
Voor mijn leeftijd had ik er al wel aardig verstand van. En ik zou me in die club verder kunnen ontwikkelen. Maar de minimum
leeftijd om lid te worden van de Hobby Club Utrecht was 12 jaar en liever 14 jaar. Maar ik kon wel informeel lid worden. Als
ik de contributie van 25 cent maar betaalde. En dat was een flink deel van mijn zakgeld. In het blad " Hobby Club " van februari 1950 schreef Piet van Bemmel,
secretaris van de Hobby Club Utrecht, dat ze een clublokaal hadden gevonden. 'Een grote kelder aan de Oudegracht.
En van de directie van de Galleries Modernes, het grote warenhuis, hadden ze toestemming gekregen een hele
Hobby Club etalage in te richten. En op de 2e etage mochten ze een
hele stand plaatsen. Ook de plaatselijke kranten zouden over de Hobby Club schrijven. Een clublokaal, propaganda....nu kunnen
we pas goed aan de slag'. “Ideaal is dit onderaards gewelf niet", zei Piet van Bemmel.
Het is meer romantisch dan praktisch maar in ieder geval kunnen we er werken". Hij ontving Leonard de Vries die een bezoek bracht aan de Utrechtse Hobby Club. Hij had de schrijver afgehaald van
het station en nam hem mee naar de Oudegracht en wees ineens in de laagte
in de hoek, bijna onder de brug bij de Cinema bioscoop. Hier scheen met rood verlichte letters HOBBY CLUB boven de deur. Ik
citeer verder uit het tijdschrift Hobby Club november 1950 : “Op zaterdag 16 September 1950 bestond de Hobby Club Utrecht één jaar en de feestelijke viering daarvan viel samen met de heropening van het clublokaal: een grote kelder aan
één van de schilderachtigste gedeelten van de Oude Gracht. Oorspronkelijk
was die kelder een nogal luguber donker hol, eerder geschikt als verblijfplaats voor ratten dan voor jonge mensen.
De Hobby Club leden van Utrecht hebben zich daar echter niet door laten afschrikken, zijn met man en macht aan het
werk getogen en hebben het hol omgetoverd in een fleurig en schoon clublokaal”. “Als je binnenkomt passeer je een keurig, uit hout opgetrokken kantoortje, met schrijftafels, rieten stoelen,
brievenordners en alles wat voor een goed kantoor nodig is.
Afbeelding 3 |
|
De eigenlijke clubruimte is gezellig ingericht en zo ruim, dat er gemakkelijk 50 leden tegelijk
kunnen werken. Alle afdelingen werken broederlijk naast elkaar en alleen aan de gereedschapsrekken en materialen kun je zien
waar de afdeling Radio, Elektriciteit, Chemie, Modelbouw en Tekenen gevestigd zijn. Hoewel de meisjes aan alle afdelingen
kunnen deelnemen, kunnen zij zich ook in hun eigen hoekje terugtrekken. Die afdeling “Handarbeid voor meisjes”
is uiterst comfortabel ingericht met gemakkelijke zitjes en zelfs een fornuis! De donkere kamer is van karton en heeft een
houten geraamte, maar dat doet aan de bruikbaarheid , lichtdichtheid en mechanische sterkte niets af. De kelderwanden zijn
trouwens zo dik, dat je er zonder bezwaar een 100-watt versterker vól- open kunt draaien zonder dat iemand er last
van heeft. Benijdenswaardig zijn die Utrechtenaren, hé? Er heerste die zaterdagmiddag een opgewekte en enthousiaste
stemming. Tal van ouders waren komen kijken en er waren verscheidene persfotografen en journalisten aanwezig, die zich zeer
opgetogen toonden. Niet alleen omdat uit de vieze kelder zo' n keurig, knus clublokaal met bloemen, wandschilderingen en interessante
platen was ontstaan, maar vooral omdat het er zo prettig en serieus toeging. De Hobby Club Utrecht werkt nauw samen met het Jeugd Rode Kruis Afd. Utrecht en maakt ondermeer
speelgoed voor kinderen in sanatoria. Ook waren aanwezig enkele vertegenwoordigers
van grote firma's die de Hobby Club Utrecht gratis aan materialen hebben geholpen. Op de openingsmiddag werden twee zeer bruikbare vergrotingsapparaten, een bankschroef en ander gereedschap aangeboden.
s' Avonds vierden de leden onderling feest”. Van een begin van 10 leden, was de Hobby Club Utrecht intussen gegroeid naar 34 leden. Jan Srengholt, voorzitter, Piet van Bemmel, secretaris, Eddy Altena, Bertus
van de Velde en Kees Dietrich waren een paar leden uit het eerste begin”.
Afbeelding 4 |
|
Toch gaat het in de jaren daarna minder goed. De
inkomsten van de club blijven achter bij de noodzakelijke uitgaven die nodig zijn om de club goed te laten draaien. Ook bestuurlijk
blijkt het moeilijker te zijn dan gedacht om een Hobby Club draaiende te houden. Op
4 januari 1952 verschijnt er in het Utrechts Nieuwsblad een advertentie dat de Hobby Club op zaterdag geopend is voor belangstellenden.
Men probeert weer nieuwe leden te winnen. Hierover staat op
7 januari 1952 een verslag van deze dag in het Utrechts Nieuwsblad. “In het Hobby Club gewelf
onder de Camera bioscoop waren Hans Noorbergen en Piet van Bemmel van de afdeling Chemie bezig met het produceren van traangas.
De afdeling Modelbouw was aan het figuurzagen. Deze afdeling heeft ook de radio- reportagewagen die
achter de Hobby-fiets word meegevoerd gebouwd. In deze wagen zal de afdeling Radio, een versterker en een pick-up bouwen.
Jacob van Essen, die zijn hobby tekenen en schilderen in dit clubhuis beoefent, was druk aan het schilderen.
Er hingen aardige schilderstukjes van hem aan de wand. De donkere kamer is heel primitief in elkaar
gezet. Om de ontwikkelbaden op temperatuur te krijgen hebben de jongens in de tafel waxinelichtjes aangebracht. De meisjesafdeling doet het ook uitstekend. Zij heeft sfeer en decoratie. Er hangt zelfs een lampenkap.
De zes meisjes die deze afdeling telt, hebben vilten dieren gemaakt en kleedjes gehaakt. Op het kantoor liggen de rekeningen, die deze jonge Hobby Club, veel zorgen baren. Iedere maand moet de huur en de rekening voor het stroomverbruik betaald worden. Er
moet gereedschap en materiaal worden aangeschaft, en daar is geld voor nodig!! Toch
hebben de meisjes en de jongens hier met weinig middelen veel gepresteerd. Deze
zaterdag heeft de Hobby Club Utrecht er acht jongens leden bijgekregen.
Waar blijven toch de meisjes?”.
Afbeelding 5 |
|
Dan komt er een volgende tegenvaller: Het
blad Hobby Club dat landelijk veel steun geeft aan het draaiende houden van Hobby Clubs kan financieel niet meer uit en besluit
in februari 1952 met de maandelijkse uitgave (voorlopig) te stoppen. Het is nooit meer
opgestart. En ook de Hobby Club Utrecht verdwijnt in diezelfde maand. In het Utrechts Nieuwsblad van 21 februari 1952 staat de volgende mededeling: “Het
bestuur van de Hobby Club afdeling Utrecht, heeft besloten de Hobby Club op te heffen. Dit
in verband met een tekort aan financiën: de uitgaven zijn groter dan de inkomsten. Het aantal leden was teruggelopen tot elf. Het tekort aan leden meent het bestuur te moeten wijten, aan een tekort
aan gereedschappen en materialen. De Hobby Club is op 15 september 1949 opgericht, met
het doel de jeugd van de straat te houden en waar jongens en meisjes in een sfeer van vriendschap hun verschillende hobby's
kunnen uitoefenen. Maar net als veel naoorlogse idealen stortte ook de wereld van de Hobby
Clubs in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw in, met de toenemende individualisering en de welvaart als boosdoener.
Het zelf maken van dingen verschoof naar de achtergrond. Dans, disco, drink- en eetgelegenheden werden belangrijker voor de
jeugd om elkaar te ontmoeten. De een na de andere Hobby Club hield er mee op. De Hobby Club in Dordrecht was de laatste die de deuren sloot in 1974. Deze Hobby Club heeft ooit een
propagandafilm gemaakt. Te zien op “Andere Tijden”. De Hobby Club in Drachten
bestaat nog steeds maar is in 1957 opnieuw opgestart door (volwassen) medewerkers van Philips met steun van Philips. Het is
nu een Doe Het zelf Club waar mensen boten en auto’s onderhouden.
Afbeelding 6 |
|
|
|
En als ik in Utrecht ben, moet ik altijd even langs de Oudegracht lopen
en dan kijk ik bij de Camera bioscoop naar”benee”. En ben weer even terug in mijn jeugd. "De Hobby
Club".
|
|
Bronnen: De Jongens van de Hobby Club (1e druk 1947) Het boek is in PDF bestand te vinden via Google. Tijdschrift Hobby Club 1950-1952 Utrechts Nieuwsblad: 1949-1952 Ad van de Graaf 2011
|
|
Bijlage: afb 1 De Oud Utrechter pagina 1 afb.2
De Oud Utrechter pagina 3
afb 3 De 12-jarige Ad van de Graaf knutselt aan een versterker. afb 4 Het boek De jongens van
de Hobby Club
afb 5 Het tijdschrift Hobby Club met op de foto
de afdeling radio van de Hobby Club Utrecht.
afb 6 Leden van de Hobby Club actief in de kelder aan de Oudegracht.
|
|
Enter supporting content here
Mirja de Vries, Boudewijn Bjelke, Donna & Moas, Tirtsa de Vries, Ilonka de Vries, Linda de Vries, Wouter van Amstel,
Hacquartstraat 25, 1071SG Amsterdam
|
|
|
|